سیر تکوین و تحول نظام شرطگی در ایران از ورود اسلام تا پایان دوره صفویه

با ورود اسلام به ایران به ویژه در عهد بنی امیه " نهاد شرطه" تکوین یافت، و زیر نظر قاضی قرار گرفته بود. در این دوره ارتباط نزدیکی با دیوان برید داشته است. در دوره عباسیان، حکومت های که درایران به قدرت رسیدند،(طاهریان، صفاریان، سامانیان، آل بویه)تشکیلات انتظامی خود را از نهاد شرطه بغداد اقتباس کرده بودند. با رسیدن ترکان به قدرت در ایران (غزنویان، سلجوقیان، خوارزمشاهیان) لفظ شرطه از نهادهای انتظامی حذف شد، و جای خود را به الفاظ ترکی از جمله" شحنه"، دادند.که وظیفه اجرای نظم و امنیت را در این دوره بر عهده داشتند، داد. از جمله وظایفی که علاوه بر امور انتظامی بر عهده داشتند می توان به امور مالی، قضاوت و فرماندهی لشکر اشاره کرد. در این دوره هم همکاری های با صاحب منصبان لشکری، قضایی، مالی و محتسب داشته اند. با حمله مغول به ایران و تثبیت قدرت ایلخانان، باعث ظهور مقام های از جمله" داروغه"، در کنار شحنه شد. این مناصب در کنار وظایف اصلی خود وظایفی چون حاکم شهر و مسئول جمع آوری مالیات را نیز عهده داشتند. در دوره تیموریان مناصبی چون "قورچی"، قراسواران و غیره کار نظم و امنیت را در کنار داروغه بر عهده داشتند. داروغه ها در این دوره به عنوان فرمانده نظامی نیز منصوب می شده اند. در دوره صفویان علاوه بر داروغه به عنوان حافظ نظم و امنیت شهر مناصبی چون "داروغه ی اصفهان"، "داروغه دفتر خانه"، "داروغه فراشخانه " و غیره به عنوان تشکیلات انتظامی به وجود آمدند. در مقطع یاد شده مأموران انتظامی زیر نظر دیوان بیگی، خان و غیره انجام وظیفه می کرده اند؛ و در انجام امور انتظامی با محتسب و کلانتر همکاری می کرده اند. در این دوره مأموران انتظامی علاوه بر وظایف اصلی خود به عنوان سفیر شاه، فرمانده نظامی، حاکم پایتخت و زندانبان منصوب می شده اند.